စစ်ကိုင်း၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၊ ၂၀၂၂။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ခင်ဦးမြို့နယ်မှာ အာဏာသိမ်းအပြီး ၂ နှစ်နီးပါးကာလမှာ စစ်ကောင်စီက မီးရှို့ခဲ့တဲ့ကျေးရွာပေါင်း ၅၈ ရွာထဲမှာ ၂၇ ရွာက ပြည်သူပေါင်း ၆ သောင်းကျော် နေစရာအိမ် လိုအပ်နေကြပါတယ်။

သူတို့ဟာ နေအိမ်တွေမရှိကြတော့သလို တချို့ကျေးရွာတွေမှာဆိုရင် စစ်ကောင်စီက ပျူစောထီးတွေနဲ့ပေါင်းပြီးတော့ စခန်းချထားတာကြောင့် ကျေးရွာထဲကို ပြန်မသွားနိုင်ကြဘဲ နီးစပ်ရာတောထဲတွေနဲ့ ကျေးရွာတွေမှာ ခိုလှုံနေကြရတယ်လို့ ခင်ဦးမြို့နယ်သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့မှ တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။

“ရွာလုံးကျွတ်မီးရှို့ခံလိုက်ရတဲ့ရွာတွေထဲက တချို့ဒေသခံတွေဆိုရင် နေစရာမရှိတော့ ကိုယ့်ရွာကို ပြန်ဝင်ပြီးတော့ ပြာပုံပေါ်မှာဘဲ တဲထိုးပြီးနေရတဲ့သူတွေရှိတယ်။ တချို့ဆိုရင် ရွာကိုပြန်ဝင်ချင်ကြပေမယ့် စစ်ကောင်စီတွေက တပ်စွဲထားတယ်။ အဲဒါကြောင့် တောထဲတွေမှာ သစ်ပင်အောက်တွေမှာ မိုးကာနဲ့တဲထိုးပြီးတော့ ဖြစ်သလိုနေ နေကြရပါတယ်”လို့ ဆိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အခုလိုတောထဲတွေမှာ တဲထိုးပြီးတော့ နေထိုင်ကြရတဲ့ဒေသခံတွေအတွက် ဆောင်းရာသီဖြစ်တာကြောင့် စောင်တွေ၊ အနွေးထည်တွေနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာတွေလည်း အများကြီးလိုအပ်နေသေးတယ်လို့ အထက်ပါ တာဝန်ရှိသူက ပြောပါတယ်။

“လောလောဆယ်တော့ ကျနော်တို့အဖွဲ့တွေက ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပက အလှူရှင်တွေရဲ့အကူအညီတွေနဲ့ အဓိကလိုအပ်တာလေးတွေကို ဖြည့်ပေးထားပါတယ်။ စားသောက်ဖို့အတွက် ဆန်တွေ၊ ကုန်စိမ်းတွေကို ခွဲတမ်းချပြီးတော့ ဝေပေးနေပါတယ်။လူဦးရေကများတော့ အကူအညီတွေက အများကြီးလိုအပ်နေပါသေးတယ်။ အလှုရှင်တွေအနေနဲ့လည်း လှူဒါန်းပေးကြပါလို့ မေတ္တာရပ်ခံပါတယ်”လို့ ဆိုပါတယ်။

အခုလက်ရှိ ခင်ဦးမြို့နယ်ထဲမှာ တိုက်ပွဲမဖြစ်တာ၊ စစ်ကောင်စီတပ်တွေက ကျေးရွာတွေကို ဝင်ရောက်မီးရှို့နေတာတွေမရှိတော့တာ တလခွဲနီးပါးရှိနေတာကြောင့် မီးရှို့မခံလိုက်ရတဲ့ ရွာတွေက တချို့လယ်သမားတွေဆိုရင် သူတို့ရဲ့စပါးတွေကို ရိမ်သိမ်းခြွေလှည်နေကြတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။

“စပါးပင်တွေကို တချို့ဆိုရင် စက်တွေနဲ့ရိတ်တဲ့သူတွေရိတ်တယ်။ လက်နဲ့ရိတ်တဲ့သူတွေလည်း ရှိတယ်။ ဒီလိုငြိမ်နေတဲ့ အချိန်မှာ စပါးတွေသိမ်းပြီးလိုက်ဖို့ကို မြန်မြန်လေးလုပ်နေကြရတယ်ပေါ့။ ကျနော်တို့ဖက်မှာငြိမ်နေပေမယ့် ရေဦးဘက်မှာတော့ ရွာတွေမီးရှို့ခံနေရတယ်လို့ သိရတယ်”လို့ ဆိုပါတယ်။

အခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကုန်အထိ ခင်ဦးမြို့နယ်မှာ စစ်ကောင်စီမီးရှို့ခဲ့တဲ့ကျေးရွာ ပေါင်း ၅၈ ရွာရှိပြီး အဲဒီက အိမ်ခြေစုစုပေါင်း ၂၇၀၀ ကျော်အထိ ပြာကျပျက်စီးသွားခဲ့ရပြီလို့ ခင်ဦးမြို့နယ် သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ရဲ့ စာရင်းအရသိပါတယ်။

မြေလတ်အသံ၊ မေ ၈၊ ၂၀၂၂။

ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများမှ လူနေဆောင်တဲအိမ်များမှာ ပျက်စီးယိုယွင်းနေပြီဖြစ်သဖြင့် မိုးမကျမှီပြုပြင်နိုင်ရန်လိုအပ်နေသည်ဟု စခန်းတာဝန်ခံများက ပြောသည်။

လူဦးရေး ၃၀၀၀ ကျော်ရှိသည့် မြောက်ဦးမြို့နယ်၊ စင်းဘောကိုင်းစစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွင် တဲအိမ် ၇၂၀ ရှိသည့်အနက် ၎င်းတို့ထဲမှ ၁၂၀ ကျော်မှာ အခေါင်မိုးများ၊ အကာများ၊ မြေစိုက်တိုင်များ ဆွေးမြေ့နေပြီဖြစ်သော်လည်း မပြုပြင်နိုင်ဘဲ ရှိနေသည်ဟု စခန်းတာဝန်ခံဦးညီပုက ပြောသည်။

“ဒီစခန်းကို ဆောက်တာက ၃နှစ်ရှိပြီ။ လေပြင်းတိုက်ခတ်ခဲ့တဲ့နေ့က၂၀၀ လောက်ပျက်စီးသွားတယ်။ တချို့တဝက်ပျက်စီးသွားတာဆိုရင် ကိုယ့်ဘာသာ ပြုပြင်ပြီးနေကြတယ်။ တဆောင် လုံးပျက်စီးသွားတဲ့ တဲအိမ်တွေကျတော့ မပြုပြင်နိုင်သေးဘူး။ မိုးရာသီလေ့ရောက်တော့မယ်။ ပြန်လို့ပြုပြင်နိုင်ဖို့ ငွေးကြေးအခက်အခဲရှိတယ်။ ကျနော်တို့စခန်းမှာက အခုဆိုရင်အကူအညီတွေ လုံးဝမရဘူး။” ဟု ဦးညီပုက ပြောသည်။

ပျက်စီးနေသည့်တဲအိမ်များကို ပြန်လည်ပြုပြင် နိုင်ရန်အတွက် ICRC အဖွဲ့ထံသို့ ပျက်စီးမှုစာရင်းကို တင်ပြထားသော်လည်း ၎င်းတို့ဖက်မှတစုံတရာ အကြောင်းပြန်လာခြင်း မရှိသေးဘူးဟုလည်း ဦးညီပုကဆိုသည်။

အလားတူ ‌လူဦးရေး ၁၀၀၀ ကျော်နေထိုင်သည့် မဟာမြတ်မုနိ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွင်လည်း လူနေဆောင်တဲအိမ် အကုန်လုံးမှာ ပျက်စီး၊ ယိုယွင်းနေသည့်အတွက် ပြန်လည်ပြုပြင်နိုင်ရန် အလှူရှင်အဖွဲ့အစည်းများကို မျှော်နေရသည်ဟု စခန်းဥက္ကဌ ဦးသန်းထွန်းက ပြောသည်။

“တဲအိမ်တွေပျက်စီးတာတွေကို အသေးစား၊ အလတ်စား၊ အကြီးစား ခွဲလိုက်မယ်ဆိုရင်တော့ အသေးစားမှာအကုန်လုံးပါတယ်။ အလတ်စားမှာက တဝက်လောက်ပေါ့။ အကြီးစားပျက်စီးမှုကတော့ ဆယ်ကျော်လောက်ရှိတယ်။ မပြုပြင်နိုင်သေးတာက အလှူရှင်တွေမရှိလို့။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ကဆိုရင် ICRC က ပြုပြင်ပေးခဲ့တယ်။ ဒီနှစ်တော့ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းက လုပ်ပေးမလဲ မသိသေးဘူး “ဟု ဦးသန်းထွန်းက ဆိုသည်။

ယင်းအပြင် ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ ညောင်ချောင်းစစ်ဘေးရှောင်စခန်း၊ ဝါးတောင်စခန်း တို့မှာလည်း တဲအိမ်ဆောင်များကို ပြန်လည်ပြုပြင် ရန်လိုအပ်နေသည်ဟု တာဝန်ခံများထံမှသိရသည်။

လက်ရှိတွင် စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများကို အလှူရှင် များလာရောက်မှုမရှိသည်မှာ တနှစ်ကျော်ရှိနေ ပြီဖြစ်ကြောင်း၊ လစဉ်ထောက်ပံ့ပေးနေသည့် လူ/ကယ်ပြန်ဌာနမှလည်း ထောက်ပံ့မှုမရသည်မှာ ၄ လနီးပါး ရှိလာနေပြီဟု စစ်ဘေးရှောင်များက ပြောသည်။

ယင်းကြောင့် အလုပ်လုပ်မဲ့ဖြစ်နေသည့် စစ်ဘေးရှောင်များမှာ ဆန်ရိက္ခာများအရေးပေါ်လိုအပ်နေသည်ဟု စင်းဘောကိုင်းစစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှ ဦးစိုးသိန်းက ပြောသည်။

“ကျနော်တို့မှာ အလုပ်အကိုင်လည်းမရှိ။ နေရပ်ကိုလည်း မပြန်ဝံ့သေးတော့ အလှူရှင်တွေကိုပဲ မှီခိုလို့ စားသောက်နေရတာ။ အခုကအလှူရှင်တွေ လုံးဝမရောက်တာ တော်တော်ကြာပြီ။ ဆန်တွေလည်း မရှိတော့ဘူး။ ချေးငှားပြီးစားနေရတယ်။” ဟု သူက ပြောသည်။

ယခင်က စစ်ဘေးရှောင်များကို WFP ၊ လူ/ကယ်ပြန်တို့မှ လူတဦးကို တရက်လျှင် ဆန်နှစ်ဗူးကျစီ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သော်လည်း ဖေဖော်ဝါရီလမှစ၍ ဧပြီလအထိ ထောက်မှုမရှိခဲ့ဟု စစ်ဘေးရှောင်များက ပြောဆိုကြသည်။

အဆိုပါကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ ရခိုင်ပြည်နယ်စစ် ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဦးလှသိန်းကို ဆက်သွယ်ခဲ့သော်လည်း ဖုန်းလက်ခံဖြေဆိုခြင်းမရှိခဲ့ပါ။