မြေလတ်အသံ၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၊ ၂၀၂၁။

စိုက်ပျိုးရေးသုံး ဆေးမျိုးစုံစျေးဟာ အရင်နှစ်တွေကထက် ခေါက်ချိုးစျေးတက်နေတာကိုမတ်ပဲစိုက်တောင်သူတွေ ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ဆေးပုလင်းတသောင်းတန်က အခုနှစ်တသောင်းရှစ်ထောင်ဖြစ်ပြီး၊ အများစုက ၅၀ ရာခိုင်နူန်းလောက် တက်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

“အရင်နှစ်ကထက် ၅၀ ရာခိုင်နူန်းလောက် ခေါက်ချိုးတက်တယ်ပေါ့။ အရင်က တသောင်းတန်က တသောင်းရှစ်ထောင် ဖြစ်သွားတာမျိုးရှိသလို တချို့ကြတော့လည်း ကိုးထောင်တန်က တသောင်းသုံးထောင်လောက် ဖြစ်သွားတာမျိုးလည်းရှိတယ်။ အများစုကတော့ ခေါက်ချိုးတက်တာပေါ့” လို့ စိုက်ပျိုးရေးဆေးဆိုင်ပိုင်ရှင်တဦးက ပြောပါတယ်။

မတ်ပဲပင်တွေကို ဖျက်ပိုးမျိုးစုံနဲ့ ရောဂါမျိုးစုံ ကျရောက်တတ်တာကြောင့် အပင်သက်တမ်းတလျောက် ဆေးမျိုးစုံသုံးစွဲရကြောင်း သိရပါတယ်။

“မတ်ပဲပင်တွေကို အပင်သက် ၁၅ ရက်သားအရွယ်လောက်ကတည်းက ပိုးသတ်ဆေး၊ အပင်အားကောင်းဆေးတွေစပြီး သုံးစွဲရတယ်။ မှိုကျရောက်တို့ ရောဂါဝင်ရောက်တာတွေကလည်းရှိသေးတယ်။ သီးတောင့်မြင်ရပြီဆိုရင် သီးနှံဖျက်ပိုး ဝင်ရောက်တာတွေလည်းရှိတော့ ဆေးမျိုးစုံကို အပင်သက်တမ်းတလျောက် မသုံးလို့ကိုမရဘူး” လို့ အငြိမ်းစားစိုက်ပျိုးရေးဝန်ထမ်းတဦးက ပြောပါတယ်။

စျေးနူန်းမြင့်တက်မူကြောင့် ဆေးလျော့သုံးမယ့်လူတွေလည်းရှိနေပြီး ထွက်နှုန်းထိခိုက်မှာကိုလည်း စိုးရမ်နေကြပါတယ်။

“စျေးတက်တော့ ဆေးလျော့သုံးရမယ့် အနေအထား မျိုးဖြစ်နေတယ်။ ဒါပေမယ့် ထွက်နူန်းထိခိုက်မှာလည်း စိုးရိမ်တယ်။ ပဲစျေးမကောင်းရင်တောင် ထွက်နူန်းကောင်းရင် ​ခံသာတယ်” လို့မတ်ပဲစိုက်တောင်သူတွေက ပြောကြပါတယ်။

တဧကကို မတ်ပဲတင်း ၂၀ ဝန်းကျင်ထွက်ရှိတဲ့ စိုက်ခင်းတွေမှာ တဧကအတွက် အရင်နှစ်ကဆေးဖိုးကုန်ကျမူဟာ ပျမ်းမျှကျပ် ၂ သိန်းကျော်ရှိတယ်လို့ သိရပါတယ်။

မတ်ပဲစိုက်ပျိုးရေးဆေး စျေးနူန်းမြင့်တက်နေချိန်မှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံကနေ အန္ဒိယနိုင်ငံကို ၂၀၂၁-၂၀၂၂ဘဏ္ဍာနှစ်ကနေ ၂၀၂၅-၂၀၂၆ ဘဏ္ဍာနှစ်အထိ ၅ နှစ်ဆက်တိုက် မတ်ပဲတန်ချိန် ၂. ၅ သိန်းကို ပုဂ္ဂလိကကုန်သွယ်မှုကတဆင့် တင်ပို့သွားမယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံပဲမျိုးစုံနှင့် နှမ်းကုန်သည်များအသင်းက သိရပါတယ်။

ပဲခူး၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၊ ၂၀၂၁။

ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်ဒေသ ဧရာ၀တီမြစ်အတွင်းရှိ မြေနုကျွန်းများတွင် အဓိကထား စိုက်ပျိုးလေ့ရှိသော ခရမ်းချဥ်သီး စိုက်ပျိုးမှု မှာ ယခင်နှစ်ကထက် နည်းပါးလာပြီဖြစ်ကြောင်း ‌ဒေသခံ‌တောင်သူများထံက သိရသည်။

ဧရာ၀တီမြစ်အတွင်း မြစ်ကြောင်းများပြောင်းလဲခြင်း၊ ကမ်းပါးတိုက်စားမှုများ နှစ်စဥ်ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အတွက် တောင်သူများနေထိုင်အသားကျ စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းနေသော မြေနုကျွန်းမြေများ ကျဥ်းမြောင်းလာနေခြင်း စိုက်ပျိုးမြေမျာတွင် နေအိမ်များ ရွေ့ပြောင်းနေထိုင်ရခြင်းများ ကြောင့် သီးနှံစိုက်ပျိုးမှုများ လျော့နည်းလာနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း တောင်သူများကပြောသည်။

“ဒီနှစ်လေ ခရမ်းချဥ်ကသိပ်မစိုက်ကြဘူး။ မြေကုန်းမြေမရှိတာ၊ သိပ်လည်းမစိုက်ကြဘူး တဦးနှစ်ဦးလောက်ပဲစိုက်ကြတယ်။ သိပ်လည်းမသီးဘူး၊ အထွက်နှုန်းနည်းတော့ စျေးကောင်းတာပေ့ါ၊ တခြားကျွန်းတွေမှာလည်း သိပ်မစိုက်ဘူး၊ ကုန်းအမြင့်တို့ဘာတို့မှာစိုက်ကြတယ် ကျနောတို့ဆီမှာက ရေမြုပ်ကွင်းတွေ ပဲရှိတော့တယ်၊ ကုန်းမြေတွေကိုအိမ်တွေဆောက်လိုက်ရတယ်၊ တော်တော်များများ မစိုက်ကြတော့ဘူး၊” ဟု မြေနုကျွန်းတောင်သူတစ်ဦး ကပြောသည်။

ယခင်နှစ်က တပိသာလျှင် ၃၀၀ ကျပ်ခန့်သာ စျေးရရှိခဲ့ပြီး ယခုနှစ်တွင် ၁၅၀၀ ကျပ် ကုန်သယ်များက ပေးဝယ်နေပြီး စျေးကွက်အတွင်းပြန်လည် ရောင်းစျေးမှာ ၃၀၀၀ ကျပ်ထိစျေးပေါက်နေ ကြောင်း ကုန်သယ်များ ထံကသိရသည်။

“ခရမ်းချဥ်က ဒီနှစ်မျိုးဆိုမဆိုးဘူး စျေးလည်းကောင်းတယ်၊ စိုက်သင့်တယ်။ မြေနည်းလာတော့ နည်းနည်းပဲ စိုက်နိုင်ကြတော့တယ်။” ဟု မြေနုကျွန်းတောင်သူတဦးကပြောသည်။

ပုံမှန်ရာသီဥတုဖြစ်ပါက ခရမ်းချဥ်ထွက်သည့်အချိန်မှာ အောက်တိုဘာလမှ ဇန်နဝါရီလအထိ လေးတာတာ ထွက်ရှိပြီး ဆောင်းသီးနှံခရမ်းချဉ်သီးများကို ပြည်၊ ရွှေတောင်၊ ပန်းတောင်းမြို့နယ် ဧရာဝတီမြစ်တစ်လျှောက် ရေလယ်တွင်အဓိက စိုက်ပျိုးကြပြီး ထွက်ရှိလာသော ခရမ်းချဉ်သီးများကို ပြည်ခရိုင်ဒေသတွင်းနှင့် ရန်ကုန်၊ မကွေးတိုင်းသို့ အဓိကတင်ပို့ကြကြောင်း သိရသည်။

မြေလတ်အသံ၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၃၊ ၂၀၂၁။

စစ်ကောင်စီက အာဏာသိမ်းယူပြီးချိန်မှစလို့ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ အဆမတန် မြင့်တက်နေတဲ့အထဲမှာ စက်သုံးဆီဈေးနဲ့ ဓါတ်မြေဩဇာဈေးလည်းပါဝင်တာမို့ နွေစပါးစိုက်မယ့် တောင်သူတွေ စိတ်ပျက်နေကြကြောင်း ဒေသခံလယ်သမားတွေက ပြောပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ဒီဇယ်တပေပါကို ကျပ်တစ်သိန်းရှစ်သောင်း စျေးခန့် ဖြစ်ပြီးအခုရက်ပိုင်းပေါက်စျေးဟာ ၂သိန်း ရှစ်သောင်းကျပ် နီးပါး ဖြစ်ကာ အရင်ကပုလဲဓါတ်မြေသြဇာအိတ်တအိတ်ကိုကျပ် နှစ်သောင်းခြောက်ထောင် စျေးပေါက်ခဲ့ရာက အခုနှစ် နွေစပါးစိုက်ပျိုးတော့မယ့်အချိန်ပေါက်စျေးဟာ ကျပ် ၇ သောင်းကျော် စျေးပေါက်နေကြောင်း သိရပါတယ်။

နွေစပါးစိုက်ဖို့အတွက်​ ထွန်ယက်ရာမှာထွန်စက်ကိုအသုံးပြုကြပြီး စိုက်ပျိုးပြီးအပင်တွေကြီးထွားဖို့အတွက်ဆိုရင်လည်းဓါတ်မြေသြဇာကအဓိကပါဝင်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။

“စပါးစိုက်မယ်ဆိုကတည်းက အရင်လိုကျွဲနဲ့နွားနဲ့မဟုတ်တော့ထွန်စက်သုံးရမယ် အဲမှာပဲဆီစျေးကတက်နေပြီ တဧကထွန်ယက်ခဘယ်စျေးပေါက်မယ်မသိသေးဘူး ဒီလိုပဲစပါးပင်တွေသန်ပြီးအပင်ပွားဖို့က ဓါတ်မြေသြဇာကိုအပင်ငယ်စဉ်ကတည်းက ကြွေးရတယ် အခုသူကစျေးတက်နေတယ်​သူတို့နှစ်မျိုးကအခြေခံပဲ အခြေခံကအစစျေးတက်တော့ လုပ်အားခပြန်ရဖို့တောင်မလွယ်လှဘူး”လို့ သဲကုန်းမြို့နယ်ထဲကလယ်သမားတဦးကပြောပါတယ်။

စပါးစိုက်ခင်းတွေမှာဓါတ်မြေသြဇာကို စပြီးစိုက်ပျိုးချိန်ကတည်းကအသုံးပြုရပြီးတဧကကိုတအိတ်ခွဲနှစ်အိတ်သုံးမှသာထွက်နူန်းကောင်းနိုင်ကြောင်းသိရပါတယ်။

“စပါးစိုက်ခင်းမှာ စပါးပင်သန်ပြီးအပင်ပွားအရေအတွက်များဖို့လိုတယ် အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ဆိုရင် ဓါတ်မြေသြဇာကို မြေခံမှာအရင်ထည့်ရတယ် ဒါမှစပါးပင်ကငယ်စဉ်ကတည်း အဟာရရပြီး ကြီးမယ်အပင်ပွားမယ် အနည်းဆုံး တဧကကို တအိပ်ခွဲနှစ်အိတ်ပက်မှအပင်အတွက်လိုအပ်တဲ့အဟာရမယ် ဒါကလယ်သမားတွေအခုသုံးနေကျပုံစံကိုပြောတာ တကယ်စနစ်တကျ အဟာရမျိုးစုံပါတဲ့မြေသြဇာကိုသုံးရင်ပိုပြီးကုန်ကျစရိတ်ရှိမယ်စပါးတော့ထွက်မယ် “လို့ အငြိမ်းစားစိုက်ပျိုးရေးဝန်ထမ်းတဦးကပြောပါတယ်။

အခုလိုအဓိကသွင်းအားစုတွေစျေးတက်တဲ့အတွက်စိုက်ဧကအနည်းငယ်သာပိုင်ဆိုင်တဲ့လုပ်ကွက်ငယ်လယ်သမားတဦးဟာ စိုက်ပျိုးလိုတဲ့သူကိုနွေစပါးတရာသီစာအခမဲ့စိုက်ပျိုးခိုင်းမယ်လို့သိရပါတယ်။

“ကျနော့မှာရှိတဲ့လယ်က ၄ ဧကကိုအခုနွေတသီးကိုတော့မစိုက်တော့ဘူး မိုးစပါးရောက်မှစိုက်မယ် ထွန်စက်စျေးကလည်းတက်အုံးမယ်ဓါတ်​မြေသြဇာစျေးကလည်းတက်တော့မပက်နိုင်ရင်ရူံးမယ် အဲတော့စိုက်ချင်တဲ့သူကိုစိုက်ခိုင်းမယ်အခပေးစရာမလိုဘူး”လို့ ပေါင်းတည်မြို့နယ် သပြေကြီးစုအုပ်စုကလယ်သမားတဦးကပြောပါတယ်။

နွေစပါးကို သွင်းအားစုအပြည့်အစုံနဲ့စနစ်တကျစိုက်ရင် စပါးတင်း ၇၀ ကနေ ၁၀၀ အိထွက်ကြောင်း အရင်နှစ်ကဆိုလျင် စပါးစျေးတင်းတရာကို ၆သိန်းစျေးနဲ့ရောင်းရတဲ့အတွက် တဧကကို ၂ သိန်းလောက်အမြတ်အစွန်းရကြောင်း ဓါတ်​မြေသြဇာစျေးကလည်းသင့်တင့်တဲ့အပြင်ငွေစိုက်ထုတ်နိုင်လိုရတာဖြစ်ကြောင်း နတ်တလင်းမြို့နယ်သက္ကယ်ကျင်းရွာက လယ်သမားတဦးက​​ဆိုပါတယ်။

လယ်သမားအများစုဟာ လုပ်ကွက်ငယ်တွေကိုသာပိုင်ဆိုင်ကြပြီးအရင်းအနှီးစိုက်ထုတ်နိုင်မူအားနည်းတာကြောင့် နှစ်စဥ်နွေစပါးစိုက်ပျိုးရပေမယ့် သိသာတဲ့ပြောင်းမူတွေကို မခံစားရသေးကြောင်း ဒေသခံလယ်သမားတွေက ပြောပါတယ်။ ပဲခူးတိုင်းအနောက်ခြမ်းတော့ လာမဲ့နှစ်ဇန်နဝါရီလကစပြီး နွေစပါးစိုက်ပျိုးရေတွေစတင်ပေးဝေတော့မှာ ဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။