မြေလတ်အသံ၊ ဧပြီ ၂၇၊ ၂၀၂၄။

လာမည့် မေလ ၃ ရက်နေ့သည် “ကမ္ဘာ့စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်နေ့” (World Press Freedom Day) ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်ကနေ ပြန်လည်ရေတွက်ကြည့်ပါက ၃၁ ကြိမ်မြောက် အထိမ်းအမှတ်နေ့အဖြစ် တကမ္ဘာလုံးက ကျင်းပကြဦးမည်။

ထိုသို့ကျင်းပကြမည့်နိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အနှစ်သာရရှိစွာ မပါဝင်နိုင်တော့ပါ။ အထူးသဖြင့် လွတ်လပ်ပြီးအမှီခိုကင်းသည့် မြန်မာနိုင်ငံမှ သတင်းမီဒီယာများနှင့် သတင်းသမားများသည် ထိုနေ့ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျင်းပခွင့်ရကြမည် မဟုတ်ပါ။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော မြန်မာနိုင်ငံမှ သတင်းမီဒီယာသမားများသည် သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နှင့်အတူ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းထားမှုအောက်မှ မြန်မာနိုင်ငံသူနိုင်ငံသားများ လွတ်လပ်ခွင့်ရရေးကို အားသွန်ခွန်စိုက်ကြိုးစားနေကြရ၍ ဖြစ်သည်။

သတင်းမီဒီယာသမားများသည် လူထုထဲကလူများဖြစ်ရာ မြန်မာနိုင်ငံအာဏာသိမ်းမှု၏ နောက်ဆက်တွဲ ဖိနှိပ်ခံရမှု၊ ကန့်သတ်မှုများအောက်တွင် အများနည်းတူခံစားခဲ့ရပြီး သတင်းသမားများဖြစ်သည့်အတွက် ပို၍ပင်ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ် ကန့်သတ်ခံခဲ့ရပြီး ဖမ်းဆီးနှိပ်စက် ထောင်ချသတ်ဖြတ်ခံရမှုများအထိပါ ခံခဲ့ရသည်။

သို့သော်လည်း သတင်းမီဒီယာသမားများသည် အထိုက်အလျောက် လွတ်လပ်စွာသတင်းရေးခွင့်ရှိမည့် နေရာများကို တိမ်းရှောင်ကာ အများပြည်သူသိခွင့်ရှိသည့် သတင်းများကို ခက်ခဲစွာရေးသားဖော်ပြလျှက် ရှိသည်။

ယင်းသို့လှုပ်ရှားသွားလာ ရေးသားတင်ဆက်နေကြရာတွင် ပြည်ပနှင့် နယ်စပ်မျဉ်းများပေါ်တွင်လည်းကောင်း ပြည်တွင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ စိုးမိုးအုပ်ချုပ်ရာ တော်လှန်ရေးနယ်မြေများတွင်လည်းကောင်း ခိုလှုံနေထိုင်သတင်းရေးသားနေကြရသည်မှာ ၃ နှစ်သို့တိုင် ကျော်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာရှင်၏မတရားမှုများကို မြန်မာသာမက ကမ္ဘာကပါ သိနိုင်ရေး ရေးသားဖော်ထုတ်ကြရာတွင် တိုင်းရင်းသား လွတ်မြောက်နယ်မြေများသည် သတင်းမီဒီယာသမားများအတွက် အားကိုးအားထားရာ ဖြစ်သလို သတင်းဌာန၊ သတင်းခန်းများသဖွယ်လည်းဖြစ်သည်။ တကယ်တမ်းလည်း အကာကွယ်ပေးစောင့်ရှောက် ကူညီမှုများရှိခဲ့သည် ရှိနေသည်ဆိုတာ ငြင်းပယ်လို့ မရပေ။

သို့ရာတွင် ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ကရင်နီပြည်ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ(IEC)မှ မီဒီယာကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ ညွှတ်ကြားချက်နှင့် ဧပြီလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) မှ ထုတ်ပြန်သော သတင်းနှင့်ပြန်ကြားရေးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ပေါ်လစီမူဝါဒများ ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများတွင် ပါဝင်သော အချက်အလက်တချို့သည် သတင်းသမားများ၏ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် သတင်းရယူခွင့်ကို ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်ထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

ထုတ်ပြန်ချက်များထုတ်ပြန်ပြီး မရှေးမနှောင်းဆိုသလိုပင် လွတ်လပ်သော မြန်မာသတင်းစာဆရာများအစည်းအရုံး IMJA မှ ကရင်နီပြည်ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ(IEC) သို့ အိတ်ဖွင့်ပေးစာထုတ်ကာ ညွှန်ကြားချက်ပါ အချက်အချို့ကို ပြင်ဆင်ခြင်း သို့မဟုတ် ရုတ်သိမ်းခြင်းတို့ ပြုလုပ်ပေးရန်နှင့် သတင်းသမားများ လုံခြုံရေးအာမခံချက်ပေးဖို့ ပူးပေါင်းအဖြေရှာဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

အလားတူ လွတ်လပ်သော မြန်မာသတင်းမီဒီယာကောင်စီ IPCM ကလည်း IEC, KNU တို့၏ထုတ်ပြန်ချက် များနှင့်ပတ်သက်ပြီး သတင်းမီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့် စံနှုန်းများ၊ တန်ဖိုးများအား လေးစားပြီး ကျင့်သုံးရန် အလေးအနက်တိုက်တွန်းကြောင်း ကြေညာချက်ကို ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့စွဲနှင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

သတင်းသမားများကလည်း ထုတ်ပြန်ချက်တွေအပေါ် စိုးရိမ်ကြကြောင်းနှင့် ကန့်သတ်မှုများကို မေးခွန်းထုတ်ဆွေးနွေးရေးသားမှုများ အသီးသီးပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

သတင်းမီဒီယာ၏ အခြေခံသဘောများနှင့် သတင်းသမားများတွင်လည်း လိုက်နာကျင့်သုံးရန် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများ ယခင်ကတည်းက ရှိထားပြီးဖြစ်သလို လိုက်နာကျင့်သုံးနေကြသည်။ ဆိုခဲ့သလို IEC, KNU တို့၏ထုတ်ပြန်ချက်ပါ အချက်အလက်အချို့မှာလည်း သတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်ပါ အချက်များနှင့် သဘောအဓိပ္ပာယ် အတူတူပင်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် IEC နှင့် KNU တို့သည် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော ညွှန်ကြားချက်၊ ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများအပေါ် ပြန်လည်သုံးသပ်ဆင်ခြင်ရန် လိုအပ်ပေမည်။ မတရားမှုကို တွန်းလှန်ကြသည့် ဘုံရည်မှန်းချက်တူသူ အချင်းချင်းကြား စိတ်ဝမ်းကွဲမှုနှင့် သက်ဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်သည့်နယ်ပယ်များအကြား ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်မှုကို ရှောင်ရှားကာ တာဝန်ယူမှုတာဝန်ခံမှုတို့ဖြင့်သာ ညှိုနှိုင်းအဖြေရှာအပ်ပေသည်။

လူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်း အပိုဒ် – ၁၉ တွင် လူတိုင်းလွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ရှိသည်။ သတင်းများရယူနိုင်သည် ဟုဆိုထားသည်။ ထို့အချက်သည် သတင်းသမားများအတွက်သာမက လူတယောက်စီတိုင်းအတွက် လူအဖြစ်ကိုရလာသည်နှင့် ရပိုင်ခွင့်ရှိသည့် အခြေခံအကျဆုံး အချက်ပင်ဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်ခွင့်ဆိုရာတွင်လည်း ရမ်းကားခွင့်နှင့် ထင်ရာစိုင်းခွင့်ကို ဆိုလိုရာမဟုတ်သည်ကို အားလုံး သဘောပေါက်နားလည်ရမည် ဖြစ်သည်။ မိမိ၏လွတ်လပ်ခွင့်ကို တောင်းဆိုတိုက်ပွဲဝင်ကြရာတွင် တခြားသူ၏ လွတ်လပ်ခွင့်ကိုလည်း မထိပါးစေရန်မှာ မည့်သည့်နယ်ပယ်တွင်မဆို ကျင့်သုံးကြရမည့် တာဝန်ယူမှုတာဝန်ခံမှုပင် ဖြစ်သည်။

ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုအဖြစ် ရည်မှန်းဖော်ဆောင်ကြခြင်းနှင့် လွတ်မြောက်ခွင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်တို့အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ကြရာတွင် အမှီခိုကင်းသော သတင်းမီဒီယာများအတွက် လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုနိုင်ခွင့်များကို အားပေးမြှင့်တင်ဖို့ တိုက်တွန်းလိုသည်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆိုရသော် သတင်းမီဒီယာများ၏အလုပ်သည် တဦးတဖွဲ့တပါတီ၏အကျိုးစီးပွားထက် အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားကို ရှေးရှုဦးတည်ရသည်။ အများပြည်သူ အကျိုးပျက်စီးရာပျက်စီးကြောင်း ဖြစ်စေသည့် လူတစုတဖွဲ့၏ အကျိုးစီးပွားနှင့်ဆက်နွယ်သော ဖုံးကွယ်ထားမှုများကို သတင်းမီဒီယာက ထုတ်ဖော်ရေးသား ဖော်ပြရသည်မှာ သတင်းမီဒီယာ၏ အလုပ်ဖြစ်သည်။

တဖက်တွင်လည်း လူနည်းစုများ၏ အခွင့်အရေးကိုလည်း တန်ဖိုးထားရမည်ဖြစ်သလို ကိုယ်စီကိုယ်စီ တာဝန်ယူမှုတာဝန်ခံမှု ရှိရှိဖြင့် တရားမျှတလွတ်လပ်သော လူမှုအသိုက်အဝန်းကို ပူးပေါင်းဖော်ဆောင် နိုင်ကြပါစေကြောင်း မြေလတ်အသံသတင်းဌာနက တိုက်တွန်းရေးသားလိုက်ရပါသည်။

မြေလတ်အသံ၊ ဧပြီ ၂၂၊ ၂၀၂၄။

လမ်းပေါ်တက်ကာ လက်ဗလာနှင့် စခဲ့ကြသည့် စစ်အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးသည် ယခုသုံးနှစ်ကျော်ကြာကာလ ထဲသို့ ရောက်လာသည့်ခါ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ပြုတ်ကျရေးမှာ များစွာနီးစပ်နေပြီဟု ဆိုရမည်။

မရပ်မနားတော်လှန်ခဲ့ကြသည့် စစ်အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးခရီးသည် မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးမှစ၍ အရှိန်အဟုန်ကောင်းကောင်းဖြင့် တော်လှန်ခဲ့ကြရာ စစ်အာဏာရှင်ဗိုလ်ချူပ်တသိုက် အတွက် အကျအဆုံး၊ အဆုံးအရှုံး အများဆုံးနှင့် ဖရိုဖရဲအဖြစ်ဆုံးအခြေအနေကိုပင် ရင်ဆိုင်နေရသည်။

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအရှိန်သည် ကချင်ပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ စစ်ကိုင်း၊ မကွေးအပါအဝင် ရှမ်းပြည် တောင်ပိုင်းသို့ပင် ကူးစက်သွားခဲ့သည်။

ကချင်ပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီသည် နယ်မြေတခုပြီးတခု လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးနေရသည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် လည်း အာရက္ခတပ်တော်(AA)က ရခိုင်မြောက်ပိုင်းတခုလုံးနီးပါးနှင့် တောင်ပိုင်းရှိ မြို့နယ်တချို့ကို သိမ်းပိုက် ထားပြီးဖြစ်သည်။

အလားတူ ကရင်ပြည်နယ်၊ ကရင်နီပြည်နယ်၌လည်း အာဏာသိမ်းမင်းအောင်လှိုင်စစ်တပ်သည် အရေးနိမ့်မှု၊ နယ်မြေလက်လွှတ်ဆုံးရှုံးရမှုများ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ကြုံတွေ့နေရသည်။

ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် မြဝတီမြို့ကိုပင် KNU နှင့် မဟာမိတ်ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားလျက်ရှိ သည်။

အထက်ပါအခြေအနေများကြောင့် စစ်ကောင်စီအဖွဲ့အတွင်း၌လည်း စစ်ခေါင်းဆောင်မင်းအောင်လှိုင်က ၎င်း၏ နောက်လိုက် စစ်ဗိုလ်ချုပ်များကို ဖမ်းဆီးထောင်ချခြင်း၊ ရာထူးဖြုတ်ချ နေရာရွှေ့ပြောင်းခြင်း၊ စစ်ဗိုလ်ချုပ် အသစ်ခန့်အပ်ခြင်းများ ဆက်တိုက်လုပ်နေရခြင်းစသည့် အတွင်းပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။

စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်နှင့် စိုးဝင်းသည်ပင် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံနေရသည်။

ထို့ကြောင့် ယခုအချိန်သည် စစ်ကောင်စီအတွက် အကျပ်အတည်းစိုက်နေသည့်အခြေအနေ၊ တနည်းအားဖြင့် တော်လှန်ရေးပန်းတိုင်အတွက် အနီးကပ်ဆုံးသော အချိန်ဖြစ်၏။

ဤနေရာ၌ ဟာကွက်တခုဖြစ်နေသည်က မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသားများသည် ၎င်းတို့၏ပြည်နယ်များကို ၎င်းတို့ ကိုယ်တိုင်တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်နေချိန် တော်လှန်ရေးအားကောင်းသည့် ဗမာအများစုနေထိုင်ရာ စစ်ကိုင်း၊ မကွေးဒေသများ၌ တော်လှန်လိုစိတ်များပြင်းပြသလောက် ခရီးမပေါက်ဖြစ်နေကြခြင်းပင်။

ယင်းအခြေအနေကို ယခုနှစ်သင်္ကြန်ကာလအတွင်း အညာမြေပြင်က တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ သံချပ်များမှတဆင့် ကျယ်လောင်စွာကြားခဲ့ရသည်။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)ကို ထောက်ပြ ဝေဖန်ရာ၌ ပိုနေသည့်နေရာများထက် လိုအပ်နေသည့်အညာဒေသကို ဝန်းရံကြရန်နှင့် မြေပြင်၌ဖွဲ့စည်းထားသည့် ပသုံးလုံး(ပကဖ၊ ပအဖ၊ ပလဖ)သည် လူထုအတွက် အကျိုးထက် အဆိုးသာဖြစ်နေခြင်းကြောင့် အစိုးရအဖွဲ့များ ဖွဲ့နေခြင်းထက် အာဏာရှင်ပြုတ်ကျရေးကိုသာ အားစိုက်ကြရန် စသည့်အချက်များကို နည်းမျိုးစုံဖြင့် ဝေဖန် ထောက်ပြခဲ့ကြသည်။

အလားတူ အမျိုးသားညီညွတ်‌ရေးအစိုးရ(NUG)ဖွဲ့စည်းခြင်း ၃ နှစ်ပြည့်အခမ်းအနားကိုပေးပို့သည့် ကရင်နီပြည်လူမျိုးပေါင်းစုံပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(ကလလတ)၏ သဝဏ်လွှာ၌ ရန်သူပတ်ခြာလည်ဝိုင်းနေပြီး ရိက္ခာဆေးဝါး၊ လက်နက်ခဲယမ်းများနှင့်ပတ်သက်ပြီး စိန်ခေါ်မှုရှိနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်းကို NUG အနေဖြင့် ထိုက်သင့်သည့် ဦးစားပေးအာရုံစိုက်မှုများ ပြုလုပ်စေချင်သည်ဟုအကြံပြုခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။

ထို့ကြောင့် တခြားသောတိုင်းရင်းသားများနည်းတူ ဗမာတိုင်းရင်းသားနယ်မြေများရှိ လက်နက်ကိုင်တော်လှန် ရေးသမားများလည်း စစ်အာဏာရှင်ဖြုတ်ချရေးအတွက် စိတ်ရှိသလောက် ခရီးပေါက်တော်လှန်နိုင်ရန် စစ်ကိုင်း၊ မကွေးတို့ကို ယခုထက် ပိုမိုအားစိုက်ပေးရမည်ဖြစ်သည်။

အထူးသဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဦးအနေဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများကို ဖွဲ့စည်းနေခြင်းထက် စစ်အာဏာရှင်ပြုတ်ကျရေးကိုသာ အဓိကထား အားစိုက်တော်လှန်ပြီး အနာဂတ်တွင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုအစိုးရကို တိုင်းရင်းသားများနှင့်အတူ လက်တွဲတည်ဆောက်သွားကြရန် ကျွန်ုပ်တို့မြေလတ်အသံက အလေးအနက် တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။

မြေလတ်အသံ၊ မတ် ၂၁၊ ၂၀၂၄။

တိုင်းပြည်၏အာဏာကို လက်နက်အားကိုးဖြင့် အတင်းအဓမ္မသိမ်းယူခဲ့သည့် အာဏာရှင်စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ပြည်သူလူထုအပေါ် အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းခြင်း၊ ဖမ်းဆီးအကျဉ်းချသတ်ဖြတ်ခြင်းများ ကျူးလွန်ခဲ့သည့်အပြင် လူသားမျိုးနွယ်သတ်ဖြတ်မှုနှင့် လူသားမျိုးနွယ်ဖျက်ဆီးမှုများကိုပင် ဆက်လက် ကျူးလွန်လျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။

စစ်ခေါင်းဆောင်မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ၎င်း၏နောက်လိုက်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ အကြမ်းဖက်ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်မှုများကို သည်းမခံနိုင်တော့သည့် ပြည်သူများသည် လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်ကို ရွေးချယ်ကာ အာဏာရှင်အမြစ်ပြတ် ချေမှုန်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ ပြည်သူလူထုသည် ကိုယ်တိုင်လက်နက်မကိုင်ကြသည့်တိုင် အာဏာရှင်ပြုတ်ကျရေးအတွက် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးလမ်းစဉ်ကို ဝန်းရံခဲ့ကြသည်။

ဤသို့ဖြင့် အညာဒေသအပါအဝင် တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်များ၌ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။ တော်လှန်ရေး အင်အားစုများဘက်မှ သေဆုံးမှုများရှိသည့်နည်းတူ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံတပ်ဖွဲ့များဘက်မှလည်း အများအပြားသေဆုံးလျက်ရှိသည်။

အလားတူ အရပ်သားပြည်သူများသေဆုံးခြင်း၊ အရပ်သားပြည်သူများ၏ နေအိမ်များ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရပြီး ပြည်သူပေါင်းများစွာ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခြင်းများသည် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ကြုံတွေ့နေကြရသည်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းခဲ့သည် ၂၀၂၁ မှစ၍ ယနေ့အချိန်ထိ စစ်တပ်၏ လက်ချက်ဖြင့်သေဆုံးခဲ့ရသည့် အမျိုးသမီး ၆၅၉ ဦးနှင့် ကလေး ၄၉၀ အပါအဝင် အရပ်သားပြည်သူ ၄,၆၀၃ ကျော်(လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ မပါ) သေဆုံးထားပြီဖြစ်သည်ဟု မတ်လ ၁ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် UNHCR ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီတလတည်း၌ပင် စစ်ကောင်စီ၏လက်ချက်ဖြင့် အရပ်သားပြည်သူ ၂၃၂ ဦးသေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်က ဆိုသည်။

အလားတူ အမျိုးသမီး ၃,၉၀၉ ဦးအပါအဝင် စစ်တပ်ကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်သူ ၂၀,၀၀၀ ကျော်မှာလည်း ထိန်းသိမ်းခံထားရဆဲဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့၏ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုကြောင့် လူနေအိမ်ပေါင်း ၇၅,၀၀၀ ကျော်အထိ ဖျက်ဆီးခံထားရပြီဖြစ်သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် လူနေအိမ်ခြေ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရမှု အများဆုံးဖြစ်ပြီး အိမ်ခြေ ၅၀,၀၀၀ ကျော် မီးရှို့ခံထားရသည်။

ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးရုံး (UNOCHA)၏ စာရင်းများအရလည်း လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေကြောင့် နိုင်ငံတစ်ဝန်းမှာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရသူ ၂ ဒသမ ၆ သန်းကျော် ရှိနေပြီဟုဆိုသည်။

အထက်ပါကိန်းဂဏန်းများသည် ရှေ့ဆက်တိုးမြှင့်လာဖွယ်ရှိသည့် အခြေအနေများကိုလည်း တွေ့မြင်နေရသည်။

၂၀၂၃ အောက်တိုဘာလ၌ ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့သည့်အချိန် တိုင်းပြည်အတွင်း စစ်ပွဲများပိုမိုပြင်းထန်ခဲ့ရာ ရှမ်းပြည်၊ ကချင်ပြည်၊ ကရင်ပြည်၊ ကရင်နီပြည်နှင့် ရခိုင်ပြည်တို့တွင် စစ်ကောင်စီဘက်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် မြောက်များစွာသေဆုံးပြီး လက်နက်ချအညံ့ခံခဲ့သူများစွာလည်း ရှိခဲ့သည်။

ဤကဲ့သို့ အရှုံးများနှင့်ရင်ဆိုင်ရပြီး တပ်သားအင်အားပြုန်းတီးမှုများနေသည့် စစ်ကောင်စီသည် ၂၀၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်၌ စစ်မှုထမ်ဥပဒေကို အသက်သွင်းကာ ၎င်းတို့အတွက် အရေးတကြီးလိုအပ်နေသည့် စစ်အင်အားကို ဖြည့်တင်းဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။

ယင်းနောက်ပိုင်း တိုင်းပြည်အတွင်း လူငယ်၊ လူရွယ်ပေါင်းများစွာသည် အာဏာရှင်စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုက်လက်အောက်၌ အဓိပ္ပာယ်မဲ့စွာတာဝန်မထမ်းဆောင်လိုသည့်အတွက် ပြည်ပသို့ ရှောင်တိမ်းသွားခြင်း၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထံ ခိုလှုံသွားခြင်းများ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

မည်သို့မျှ တိမ်းရှောင်၍ မရနိုင်သည့်ပြည်သူများလည်း စစ်ကောင်စီထံ စစ်မှုထမ်းရမည့်အရေးနှင့် ကြုံတွေ့နေကြရသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ စစ်ဘောင်ပိုကျယ်လာမည်ဖြစ်ရာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ရှေ့ဆက်ပြီး တိုက်ပွဲများ ပိုမိုကြုံတွေ့ရဦးမည်ဖြစ်သည်။ မင်းအောင်လှိုင်၏ အာဏာတပ်မက်မှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံဖွား တိုင်းရင်းသားများအချင်းချင်း စစ်မက်ခင်းကာ အသက်ပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးရဦးမည်သာဖြစ်သည်။

ပြည်တွင်းစစ်ကာလအတွင်း စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးများ အဘက်ဘက်မှ ချွတ်ခြုံကျနေသည်။ ကလေးများသည် ပညာရေးနှင့်အလှမ်းဝေးနေကြသလို ယခုကာလအတွင်း မွေးဖွားလာသည့် ကလေးများ၏ အာဟာရပြည့်ဝမှု၊ ဉာဏ်ရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ကျန်းမာသန်စွမ်းမှုအပိုင်းများမှာလည်း မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်နေပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနာဂတ်အတွက်ပင် ရင်လေးစရာဖြစ်နေသည်။

ထို့ကြောင့် အထက်ပါအချက်များအား ထောက်ရှုခြင်းအားဖြင့် အာဏာရှင်စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူသားမျိုးနွယ်သတ်ဖြတ်မှုနှင့် လူသားမျိုးနွယ်ဖျက်ဆီးမှုများအား ကျူးလွန်နေသည်ဟု ဆိုရတော့မည်။

သို့ဖြင့်ပါ၍ စစ်ခေါင်းဆောင်မင်းအောင်လှိုင်အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ်ကျရှုံးရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံသားအားလုံး ကျရာနေရာမှ မြန်မာနိုင်ငံကို အချိန်မီကယ်တင်ကြရန် ကျွန်ုပ်တို့ မြေလတ်အသံက အလေးအနက် တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။

မြေလတ်အသံ၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂၊ ၂၀၂၄။

၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကစတင်သည့် နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ၃ နှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ကရင်ပြည်နယ်၊ ကရင်နီပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ ကချင်ပြည်နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်း၊ ပဲခူးတိုင်း၊ တနင်္သာရီတိုင်းစသည့် ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းနေရာအများစု၌ စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်၏ အာဏာသက်ရောက်မှုသည် အာမခံချက်မရှိတော့။

အချို့နေရာများ၌ဆိုလျှင် မင်းအောင်လှိုင်၏ စစ်ကောင်စီတပ်များပင် ခြေချ၍ မရနိုင်တော့သည့် အခြေအနေသို့ ဆိုက်နေပြီဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲမရှိသည့် တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်များ၌ပင် စစ်ကောင်စီ၏အုပ်ချုပ်ရေးသည် ခေါင်းအေးနေရသည်တော့မဟုတ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီး ၃ နှစ်ကာလအတွင်း၌ မင်းအောင်လှိုင်၏ စစ်ကောင်စီစစ်တပ်အပြင် ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းအလိုက် သက်ဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အသီးသီးက နယ်မြေစိုးမိုးမှုနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးများကို လုပ်ဆောင်နေကြပြီဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည့် အုပ်ချုပ်ခံတော်လှန်ရေးအင်အားစုတချို့သည် ယခုအခါ အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားအဖြစ် ပြောင်းလဲလာကြပြီဖြစ်သည်။

သာမန်အားဖြင့်ကြည့်မည်ဆိုလျှင် အာဏာရှင်မင်းအောင်လှိုင်၏ စစ်တပ် အရေးနိမ့်နေခြင်းဖြစ်ရာ ကောင်းသည့် လက္ခဏာဟု ဆိုစရာရှိသည်။

သို့သော် တဖက်မှပြန်ကြည့်လျှင် ယခုအချိန်သည် အုပ်ချူပ်သူလူတန်းစားသည် ဥပဒေများဖြင့် အုပ်ချုပ်နေခြင်းထက် သေနတ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်နေခြင်းဖြစ်သည်။ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုဟူသည် သေနတ်ပြောင်းဝ၌ တည်နေသည်။

အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်သူများဖြစ်သည့်တိုင် လက်ထဲသို့လက်နက်ရောက်သွားသည့်အခါ ၎င်းတို့ ကိုယ်တိုင်သည်ပင် အာဏာရှင်ဆန်သွားတတ်သည့် အခြေအနေများရှိလာနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် ဤနေရာ၌ ထောက်ပြလိုသည်မှာ အာဏာရှင်မင်းအောင်လှိုင်၏ လက်အောက်ခံစစ်တပ်မှ ဖြစ်စေ၊ အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်နေကြသည့်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့မှ ဖြစ်စေ ပြည်သူလူထုအပေါ် မတရားသဖြင့် ဖိနှိပ်ညှင်းပန်းသတ်ဖြတ်ခြင်းများ ကျူးလွန်မည်ဆိုပါက မြေလတ်အသံအနေဖြင့် ပြည်သူလူထုဘက်မှ ရပ်တည်သွားမည်ဆိုသည့် အချက်ပင်ဖြစ်သည်။

အာဏာရှင်ကို တော်လှန်နေသည်၊ တော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်နေသည်ဆိုရုံမျှဖြင့် ပြည်သူလူထုအပေါ်ဖိနှိပ်ခြင်း၊ ထင်ရာစိုင်းပြုမှုခြင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခြင်း၊ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ခြင်း၊ အကျင့်ပျက်ခြစားခြင်းများကို ခွင့်ပြုပေးထားမည်မဟုတ်။

တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း မတရားမှုမှန်သမျှကို မှတ်တမ်းတင်ထားမည်သာဖြစ်‌ကြောင်း ဤနေရာကနေ ထပ်လောင်းပြောကြားလိုပါသည်။

ထို့နည်းတူ အခြားမီဒီယာအဖွဲ့အစည်းများ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပြည်သူလူထုအနေဖြင့်လည်း မတရားမှုမှန်သမျှကို ဖော်ထုတ်မှတ်တမ်းတင်ပြီး စစ်မှန်သည့်တော်လှန်ရေးကို ဆက်လက် ချီတက်တိုက်ပွဲဝင်သွားကြရန် ကျွနှ်ပ်တို့မြေလတ်အသံမှ အလေးအနက် တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။

မြေလတ်အသံ၊ ဇန်နဝါရီ ၁၆၊ ၂၀၂၄။

မြေလတ်ဒေသ၏ စစ်အာဏာရှင်နွေဦးတော်လှန်ရေးအထိုင်က ကြည့်မည်ဆိုလျှင် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ သည် ဆုံးရှုုံးမှု၊ အောင်မြင်မှု၊ ဝေဝါးရှုပ်ထွေးမှု များစွာနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့် နှစ်တနှစ်ဖြစ်သည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး ဒီရေငြိမ်သက်ခဲ့ပြီး “တော်လှန်ရေးကြီးက အောင်မြင်ပါ့တော့မလား” ၊ “တော်လှန်ရေးကြီးက ဘယ်တော့ပြီးမှာလဲ” စသည့်အတွေးစိတ်များ ဝင်လာဆဲအခိုက်အတန့်တွင် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ညီနောင်သုံးဖွဲ့ ၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးက လူတိုင်းစိတ်အာရုံကို လှုပ်နှိုးဖမ်းစားနိုင်ခဲ့သည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးအောင်စိတ်များ လက်သီးလက်မောင်းတန်းကာ ပြန်လည်နိုးကြားလာခဲ့သည်။ ၁၀၂၇ စစ်ဆင် ရေးသည် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားသူ၊ ဒီမိုကရေစီအရေးလိုလားသူများအတွက် ပျော်ရွှင်မှု၊ စိတ် ကျေနပ်မှု များစွာကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခဲ့သည်။

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် နွေဦးတော်လှန်ရေး ၂ နှစ်ကျော်၊ ၃ နှစ်ကြာ ကာလတလျှောက်လုံး စစ်အာဏာရှင် မင်းအောင်လှိုင်၏ အရှိုက်ကို အကြီးအကျယ်ထိုးနှက်နိုင်ခဲ့သည့် လုပ်ရပ်ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်များကို ခြောက်ခြား သွေးပျက်စေခဲ့သည့် လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်မှုဖြစ်သည်။

တနည်းအားဖြင့် စစ်အာဏာရှင်ကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်နေကြသည့်အဖွဲ့အစည်းများအား “စစ်တိုက်တယ်ဆိုတာ ဒီလိုတိုက်ရတယ်”၊ “စစ်ကောင်စီကို ချေမှုန်းအနိုင်ယူတယ်ဆိုတာ ဒီလိုအနိုင်ယူရတယ်ကွ” ဟူ၍ လက်တွေ့ ကျကျ သင်ခန်းစာပြသွားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးလှိုင်းကို စီးကာ စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းတွင်လည်း စစ်ရေးအရှိန်များ တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့မှ တပ်တချို့အပါအဝင် PDF၊ ပကဖ နှင့် Local PDF များ၏ စုပေါင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကောလင်း၊ မော်လူး၊ ရွှေပြည်အေး၊ ခမ်းပတ်မြို့များအပါအဝင် ရဲစခန်းတချို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

ဤနေရာတွင် သတိထားမိသည့်အချက်က လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါများလှသည့် မကွေးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် ယခုထက်ပိုသော စစ်ဆင်ရေးတိုက်ပွဲများ၊ အောင်မြင်မှုများ ပိုမိုမြင်တွေ့ရနိုင်သည့်အခြေအနေဖြစ်သည်။

သို့သော် စစ်ဆင်ရေးများ၊ စခန်းသိမ်း၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများဆင်နွှဲနိုင်ရန် တော်လှန်ရေးရဲဘော်များလက်ထဲတွင် ကျည်ဆံလက်နက်ခဲယမ်း လုံလုံလောက်လောက်မရှိ၊ သေနတ်မပြည့်စုံ။ ယင်းအခြေအနေသည် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးစတင်ခဲ့သည့်အချိန်မှစ၍ ယနေ့အချိန်ထိဖြစ်သည်။

မကွေးတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့အများစုသည် လက်လုပ်သေနတ်များကိုသာ ကိုင်ထားရပြီး တိုက်ပွဲဆင်နွှဲရန် ကျည်ဆံကို အလှူခံနေရသည်။ ယင်းအခြေအနေတွင် စခန်းသိမ်း တိုက်ပွဲ၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲရန်က မည်သို့မျှ မဖြစ်နိုင်။

ထို့အပြင် မကွေးတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေးတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲနေကြသည်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ခြင်း တူညီကြသော်လည်း အဖွဲ့များကြားတွင် ဝိဝါဒကွဲပြားများမှု ရှိနေကြသည်။

ယင်းကဲ့သို့သော ပွတ်တိုက်မှုများသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း မကြာခဏမြင်တွေ့ခဲ့ရသည်ဟုဆိုရမည်။ အဖွဲ့အချင်း ချင်းကြားအသက်ဆုံးရှုံးရသည်အထိ ဖြစ်ခဲ့ရသည့် သာဓကများလည်းရှိသည်။

အထူးသဖြင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရလက်အောက်ခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်(PDF)နှင့် ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များကြားဖြစ်ပွားနေခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို လှိုင်းစီးကာ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စခန်းသိမ်း၊ မြို့သိမ်းများတိုက်ပွဲဖော်ဆောင်နေသည်နှင့်တပြိုင်တည်း တချို့ကလည်း နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို ဖောက်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးတည်ဆောက်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားကြသည်။

ယင်းသို့အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အင်အားစုများနှင့် နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကြား အငြင်းပွားမှုများရှိခဲ့ကြသည်။

အချို့က အုပ်ချုပ်ရေးကို တခါတည်းဆောက်သွားရမည်ဟု အမြင်ရှိသလို အချို့ကလည်း အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးကိုသာ အဆုံးသတ်သည်အထိ တိုက်ပွဲဝင်ပြီး နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို အားလုံးပါဝင်သည့် အခြေအနေတခုအဖြစ်ဖန်တီးပြီးမှ ဆောင်ရွက်သင့်သည်ဟု ဝေဖန်ထောက်ပြကြသည်။

အထက်ပါဖြစ်စဉ်များကို ထောက်ရှုခြင်းအားဖြင့် ကျိန်းသေသည့်အချက်က စစ်ကိုင်းတိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းအတွင်း စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအရ ကွဲပြားမှုများရှိနေသည်က အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အဆိုပါမတူကွဲပြားနေကြသည့် အခြေအနေများကို သဘောထားကြီးစွာဖြင့် အပြန်အလှန်ညှိနှိုင်းပြီး မပြည့်စုံမှုများကို ဖြည့်တင်းလျက် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးနွေဦးတော်လှန်ရေးကြီးကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင်းလည်း အကောင်းဆုံးဖောင်ဆောင်နိုင်ပါစေကြောင်း ကျွနိုပ်တို့ မြေလတ်အသံက ဆန္ဒပြုအပ်ပါသည်။

မြေလတ်အသံ၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၆၊ ၂၀၂၃။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိနိုင်ငံရေးလိုလားချက်သည် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပေါ်ပေါက်လာရေးဖြစ်သည်။ ဤအချက်သည် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုအလွန် ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားသူများ၊ တော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများက အသက်ပေး၊ ဘဝတွေပေးကာ ရင်းနှီးတိုက်ယူနေကြသည့် လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးလိုလားချက်ဖြစ်သည်။

၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကာလ မြန်မာနိုင်ငံသားများ၏ နိုင်ငံရေးလိုလားချက်သည် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရရှိပြီး အစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေး၊ လွှတ်တော်အရပ်ရပ်ရှိ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းနေရာယူထားသော တပ်မတော်သားများ ဖယ်ရှားပြီး စစ်မှန်သည့်ဒီမိုကရေစီစနစ်ပေါ်ပေါက်ရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းမှုရရှိရေးဖြစ်နိုင်မည်။ (တိုင်းရင်းသားဒေသများတွင်လည်း တိုင်းရင်းသားပါတီများက ၎င်းတို့၏ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ မဲနိုင်ရေး၊ တန်းတူညီမျှရေးနှင့် ဖယ်ဒရယ်စနစ်ရရှိရေးဖြစ်မည်။)

သို့သော် စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းပြီးသည့်နောက်ပိုင်းမှာတော့ အထက်ပါ ၂၀၂၀ နိုင်ငံရေးလိုလားချက်များ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီဟုဆိုရမည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းများပြောင်းလဲသွားခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ယခင်က မရှိခဲ့သည့် အမျိုးမျိုးသော ဗမာတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်များ ပေါ်ထွက်လာသည်။ သပိတ်အင်အားစုများ၊ နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ CDM အဖွဲ့များ၊ စစ်ရှောင်ကူညီရေးနှင့် ထောက်ပို့အဖွဲ့များ၊ တော်လှန်ရေးဦးဆောင်မှုပေးနေသည့် အင်အားစုများ စသဖြင့် အမျိုးမျိုးပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ တနည်းအားဖြင့် နိုင်ငံရေးကစားကွင်းအသစ်တွင် ပလေရာအသစ်များ ပေါ်ထွက်လာခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ဤနေရာတွင် သတိပြုရမည့်အချက်က လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းသစ်ကို ယခင်နိုင်ငံရေးအကောက်အယူ၊ အစွဲအလမ်းနှင့် ယခင်နိုင်ငံရေးအထိုင်က ကြည့်မည်ဆိုလျှင် အံချော်စရာရှိ၏။ လူထုဝေဖန်စရာဖြစ်မည်။

ဥပမာဆောင်ရမည်ဆိုလျှင် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံဖြစ်သည့်အတွက် အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ စစ်ရေးကိစ္စများကို ဦးဆောင်ရမည်ဆိုသောအတွေးသည် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းသစ်တွင်ပေါ်ထွက်လာသည့် ပလေရာသစ်များ ဖြစ်သော တော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ သပိတ်အင်အားစုများနှင့် နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကို တန်ဖိုးမထား ဥပက္ခာပြုရာရောက်သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးများ၏ ကိုယ်စားပြုလွှတ်တော်ကော်မတီများက နိုဝင်ဘာလထဲတွင် ကြားကာလဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုဆိုင်ရာဥပဒေကို အတည်ပြုပြဌာန်းခဲ့သည်။

ယင်းသို့အတည်ပြုပြဌာန်းရာတွင် အခြားသောနိုင်ငံရေးအင်အားစုများ၏ ဆွေးနွေးသဘောတူညီမှုကို မယူဘဲ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ၏ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များဟူသည့် အချက်ကိုဆွဲကိုင်ကာ အတည်ပြုပြဌာန်းခဲ့ခြင်းကြောင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ ဝေဖန်ထောက်ပြမှုကို ခံနေရသည်။

အာဏာရှင်စနစ်ကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်နေရပြီး အနာဂတ်ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ်အတွက် နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးမှုများ ကြေလည်အောင် ဆွေးနွေးနေရသည့် နိုင်ငံရေးအကူးအပြောင်းကာလတခုတွင် တခြားသော နိုင်ငံရေးအင်အားစုများနှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုမရှိဘဲ ယခုကဲ့သို့ လုပ်ခဲ့သည့် လုပ်ရပ်သည် နိုင်ငံရေးအရ လက်ဦးမှုရယူလိုက်သည့် သဘောမျိုးဖြစ်နေသည်။

ဤနေရာတွင် ထပ်လောင်းပြောကြားရမည်ဆိုလျှင် လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းသစ်တွင် ပုဂ္ဂိုလ်တဦးတယောက်၊ ပါတီတခုရပ်တည်ရေး၊ အစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးထက် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ချုပ်ငြိမ်းပြီး အာမခံချက် ပေးနိုင်မည့် ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် လက်တွေ့ကျကျပေါ်ပေါက်လာရေးကို ဆောင်ကျဉ်းပေးနိုင်မည့်သူများကိုသာ အလိုရှိကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့မြေလတ်အသံက ယုံကြည်သည်။

မြေလတ်အသံ၊ နိုဝင်ဘာ ၁၅၊ ၂၀၂၃။

စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်တဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေးခရီးတလျှောက် လက်ရှိအခြေအနေဟာ တော်လှန်ရေး အောင်မြင်မှုရဲ့ အထွဋ်အထိပ်လို့ ဆိုရမှာပါ။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြပွဲတွေ တနိုင်ငံလုံး ခြိမ့်ခြိမ့်သဲဆင်နွှဲခဲ့ကြတယ်။ စစ်အာဏာရှင်က လက်နက်အားကိုးနဲ့ အကြမ်းဖက်ဖြေရှင်းလာတဲ့အခါ လူထုဟာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးလမ်းစဉ်ကို ရွေးချယ်ပြီး စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ဖြတ်ချေမှုန်းဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြတယ်။

လက်လုပ်သေနတ်တွေကိုင်ပြီး အာဏာရှင်စစ်တပ်ကို ပြောက်ကျားနည်းစနစ်နဲ့ နေရာအစုံမှာ တော်လှန်ခဲ့ကြတယ်။ ၃ နှစ်နီးပါးရှိလာတဲ့ ကာလတလျှောက်လုံးမှာ လက်ရှိအခြေအနေဟာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၊ စစ်အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးရဲ့ အအောင်မြင်ဆုံးနဲ့ အတိုးတက်ဆုံးအချိန်လို့ ဆိုရမှာပါ။

ပြည်သူလူထုရဲ့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးတိုက်ပွဲ အောင်မြင်မှုဆိုတာ အကြမ်းဖက်စစ်အာဏာရှင်အတွက် အရှုံးတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အချိန်၊ အရေးနိမ့်နေတဲ့အချိန် တနည်းအားဖြင့် စစ်အာဏာရှင် မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ အားအနည်းဆုံးအချိန်ပါ။

ဒီအခြေအနေ၊ ဒီအခွင့်အရေးဟာ ၂ ခါ ရချင်မှ ရပါလိမ့်မယ်။ ကျိန်းသေတာက လက်ရှိ ကြုံလာရတဲ့အခွင့်အရေးကို အမိအရဆုတ်ကိုင်နိုင်ဖို့ပါပဲ။

ဒါကြောင့် မြန်မာလူထုလိုလားတောင့်တနေတဲ့ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးဆိုတာ မြန်မာပြည်သူတဦးချင်းစီရဲ့ အရှေ့ကို ဆိုက်ဆိုက်မြိုက်မြိုက်ရောက်လာခဲ့ပြီလို့ ဆိုရမှာပါ။ လှမ်းယူဆုတ်ကိုင်ရမယ့် အားစိုက်မှုတခုသာ လိုပါတော့တယ်။

ရရှိလာတဲ့အခွင့်အရေးကို မလွတ်တမ်းအမိအရဆုပ်ကိုင်ပြီး တော်လှန်ရေးအောင်ပန်းကို လှမ်းယူနိုင်ဖို့ လူတိုင်းကိုယ်စီ ကျရာတာဝန်ကို ရောက်ရာနေရာက ထမ်းဆောင်ကြဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ မြေလတ်အသံက အလေးအနက် တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

မြေလတ်အသံ၊ အောက်တိုဘာ ၁၅၊ ၂၀၂၃။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး လပိုင်းအတွင်းမှာပင် သတင်းစာ၊ ဂျာနယ်နှင့် အွန်လိုင်းမီဒီယာများ တခုပြီးတခု ထုတ်ဝေခွင့် လိုင်စင်များ ပိတ်သိမ်းခံလိုက်ရသည်။ သတင်းစာဆရာများသည်လည်း သတင်းယူရင်းသော်လည်းကောင်း၊ နေအိမ်၌သော်လည်းကောင်း၊ သတင်းစာတိုက်တွင်သော်လည်းကောင်း စစ်ကောင်စီ၏ ဖမ်းဆီးခြင်းများကို ခံခဲ့ရသည်။

အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ၏ မြန်မာသတင်းမီဒီယာအပေါ် အဘက်ဘက်မှ ဖိနှိပ်ရမ်းကားမှုများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အဆင့်အတန်းသည်လည်း ကျဆင်းခဲ့ရသည်။ နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များအဖွဲ့(RSF)၏ ကမ္ဘာ့သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ ရှိသည့်အနက် မြန်မာ၏ သတင်းမီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့်သည် အဆင့် ၁၇၃ တွင်ရှိနေသည်။

အလားတူ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် မြန်မာနိုင်ငံသည် သတင်းစာဆရာများကို ဒုတိယ အဆိုးရွားဆုံး ဖမ်းဆီးထောင်ချသည့် နိုင်ငံတခုဖြစ်သည်ဟု RSF တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။

လွတ်လပ်ခွင့်၊ လွတ်လပ်မှုကို ကြောက်ရွံ့သည့် အာဏာသိမ်းစစ်တပ်၏ အမျိုးမျိုးသော ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုများကြောင့် မြန်မာသတင်းမီဒီယာအချို့ ရပ်နားခဲ့ကြသော်လည်း သတင်းမီဒီယာအများစုကတော့ စစ်ကောင်စီ၏ ဖိနှိပ်မှုကို အံတုကာ ပုံစံမျိုးစုံဖြင့် ဆက်လက်ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။

ယင်းသို့ရပ်တည်ခဲ့ကြသည့် သတင်းမီဒီယာများတွင် မြေလတ်အသံသတင်းဌာနကလည်း တခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။

မြေလတ်အသံသတင်းဌာနသည် စစ်တပ်က နိုင်ငံတော်အာဏာကို အတင်းအဓမ္မသိမ်းယူခဲ့သည့်အချိန်မှစ၍ ပြည်သူနှင့်အတူ အမှန်တရားဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ သတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်ကို ခါးဝတ်ပုဆိုးကဲ့သို့ မြဲမြံကာ ပြည်သူထံသို့ သတင်းများကို တင်ဆက်ပေးခဲ့သည်။

အာဏာသိမ်းသည့်စစ်တပ်က အဓမ္မ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဓမ္မဟု သတ်မှတ်မည်ဆိုပါကလည်း မြေလတ်အသံအနေဖြင့် အဓမ္မသမားများကို ချွင်းချက်မရှိရေးသားဖော်ထုတ်ရမည်ဖြစ်သည့်နည်းတူ ဓမ္မဟု မှတ်ယူထားသည့်ဘက်မှ ပြည်သူလူထုနှင့်ကင်းကွာသည့် သို့မဟုတ် အမှန်တရားနှင့်ကင်းကွာသည့် လုပ်ရပ်များကို ရေးသားဖော်ထုတ်မည့်အရေးတွင်လည်း မြေလတ်အသံသတင်းဌာနသည် လက်တွန့်နေမည် မဟုတ်ပေ။

တော်လှန်ရေးကာလဖြစ်ခြင်းကြောင့်ဟူ၍လည်း ချွင်းချက်ထားကာ သတင်းများကို ဘက်လိုက်ရေးသားမည် မဟုတ်ဘဲ သတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်များကို အစဉ်လက်ကိုင်ထားကာ သတင်းများကို ကြိုးစားတင်ဆက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကျွနှ်ပ်တို့မြေလတ်အသံက ထပ်လောင်းပြောကြားအပ်ပါသည်။

မြေလတ်အသံ၊ စက်တင်ဘာ ၁၆၊ ၂၀၂၃။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အာဏာရှင်စနစ်အမြစ်ပြတ်ရေးအတွက် တော်လှန်ရေးခဲ့ကြသည့် နွေဦးတော်လှန်ရေး ခရီးအစမှသည် ယနေ့အထိ မြေလတ်အသံသတင်းဌာနသည် လူထုနှင့် တစိတ်တည်း တဝမ်းတည်းရှိနေဆဲဖြစ်သည်ဆိုတာကို ဦးစွာပြောလိုသည်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကို ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြခဲ့ခြင်းမှသည် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ခဲ့ကြသည့် ပဲခူး၊ မကွေးနှင့် စစ်ကိုင်းစသည့် မြေလတ်ဒေသရှိ ပြည်သူလူထု၏ အာဏာရှင်စနစ်တော်လှန်ရေးကြီးကို မြေလတ်အသံသတင်းဌာနက အစဉ်အစိုက်စောင့်ကြည့်ကာ သတင်းများကို ပုံစံမျိုးစုံဖြင့် ရေးသားတင်ဆက်ပေးခဲ့သည်။

ယင်းသို့ ရေးသားတင်ဆက်ရာတွင်လည်း ကျွန်ု်ုတို့ မြေလတ်အသံသည် တိုင်းရင်းသားပြည်သူလူထု တရပ်လုံး လိုလားသည့် အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေး၊ ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုစနစ်ပေါ်ထွန်းလာရေးဆိုသည့် ရည်ရွယ်ချက်ကို မသွေဖည်ဘဲ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် တရားမျှတမှုတို့ကို တန်ဖိုးထားလျက် မီဒီယာစံနှုန်းများ၊ မီဒီယာကျင့်ဝတ်များကို လက်ကိုင်ထားကာ ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အထက်ပါ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် စံနှုန်းတန်ဖိုးများကို လက်ကိုင်ထားသည့်အလျှောက် ဤနေရာတွင် အထူးပြုပြောလိုသည်မှာ ကျွနှ်ပ်တို့ မြေလတ်အသံသတင်းဌာနသည် လူပုဂ္ဂိုလ်တဦးတယောက်အတွက်၊ အဖွဲ့အစည်းတခု၊ ပါတီတခုအတွက် ရပ်တည်ရေးသာမည်မဟုတ်ဆိုသည့် အချက်ပင် ဖြစ်သည်။

ကျွန်ုပ်တို့သည် ဒီမိုကရေစီနှင့်လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများကို တန်ဖိုးထား လေးစားလိုက်နာသည့်နည်းတူ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ပြည်သူလူထုအပေါ် ပြုကျင့်နေသော မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကလုပ်သည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုမျိုးကိုမဆို ကျွန်ု်ုတို့အနေဖြင့် ရေးသားဖော်ထုတ်သွားမည်ဆိုတာကို အတိအလင်းပြောကြားလိုပါသည်။

လက်ရှိတွင်လည်း ကျွနှ်ပ်တို့ မြေလတ်အသံသတင်းဌာနသည် အညာဒေသရှိ ပြည်သူလူထု၏ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုများ၊ အာဏာရှင်တော်လှန်ရေး လက်နက်ကိုင်အချင်းချင်း လက်နက်အားကိုးဖြင့် ဗိုလ်ကျအနိုင်ကျင့်မှုများကို ဖော်ထုတ်ရေးသားလျက်ရှိသည်။

ဤသို့ ဖော်ထုတ်ရေးသားရာတွင် တော်လှန်ရေးကို ထိခိုက်နစ်နာစေနိုင်သည်ဆိုသည့်အချက်ကို ထောက်ရှုသည့်နည်းတူ တဖက်တွင်လည်း အမှန်တရားပေါ်ပေါက်ရေးမှာ ကျွနှ်ပ်တို့၏ တန်ဖိုးထားမှုတခုဖြစ်သည်။ ယင်းမှာလည်း အနာဂတ်တွင် ဖြစ်ထွန်းလာမည့် ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုအတွက် အာဏာရှင်ကို တော်လှန်ရင်း တည်ဆောက်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ကျွနှ်ပ်တို့ မြေလတ်အသံသတင်းဌာနက မှတ်ယူသည်။

ထို့နည်းတူ ကျွနှ်ပ်တို့ မျှော်မှန်းသည့် အနာဂတ်ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုတွင် မည်သည့်အာဏာရှင်ပုံစံမျိုးကိုမှ မပေါ်ပေါက်စေရ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒအစွဲကင်းသော တန်းတူညီမျှမှု၊ တရားမျှတမှု၊ လွတ်လပ်မှုနှင့်အတူ ကိုယ်တိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကိုလည်း အာမခံချက်အပြည့်ပေးရမည့် ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုဟု ကျွနှ်ပ်တို့က ယုံကြည်ထားသည်။

ထို့ကြောင့် ကျွနှ်ပ်တို့ မြေလတ်အသံသတင်းဌာနက တော်လှန်ရေးကြီးတွင် ပြည်သူနှင့် တစိတ်တည်း၊ တဝမ်းတည်းရှိသလို လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ တရားမျှတမှုအတွက် အမှန်တရားဘက်မှာသာ ရပ်တည်မည်ဖြစ်ကြောင်း အလေးအနက် ထပ်လောင်းပြောကြားလိုသည်။

မြေလတ်အသံ၊ ဇန်နဝါရီ ၁၊ ၂၀၂၃။

နှစ်သစ်တခုသည်ပြက္ခဒိန်တခုပြောင်းလဲသွားခြင်းမှလွဲ၍ မြန်မာနိုင်ငံသူနိုင်ငံသားများအဖို့ မထူးခြားမပျော်ရွှင်ရသော နှစ်များသာဖြစ်နေသည်။ စစ်အာဏာရှင်လက်အောက်မှ မလွတ်မြောက်သေးသ၍ မြန်မာလူထုအဖို့ ပျော်ကြလိမ့်မည်မထင်ပါ။ သို့သော်နှစ်သစ်တွင်အင်သစ်အားသစ်ခွန်အားသစ်တို့ဖြင့် အာဏာရှင်ချုပ်ငြိမ်းရေး ဝိုင်းဝန်းလုပ်ဆောင်ကြရအုံးမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအရာသည် အများကောင်းကျိုးအတွက်ဖြစ်ပြီး လူအနည်းစုကတော့ ကြိုက်ချင်မှကြိုက်မည်။ အပြောင်းအလဲတခု တော်လှန်ရေးတခုကိုလုပ်ဆောင်ရာတွင် ဖိနှိပ်သူလူတန်းစားနှင့် အာဏာရှင်တို့က ဘယ်တော့မှကြိုက်ကြမည်မဟုတ်ပါ။ သို့သော်အများအကျိုးရှိသည်ဆိုလျှင် လုပ်ဆောင်ကြရမည်သာဖြစ်သည်။

လူတိုင်းသည် မိမိအကြိုက်ကိုသာလုပ်ဆောင်တတ်ကြပြီး မကြိုက်မနှစ်သက်သည့်အရာကို မလုပ်ဆောင်တတ်ကြပေ။ အကြိုက်ဆိုရာတွင် ကောင်းတာရှိသလို မကောင်းတာကိုလည်း ကြိုက်နှစ်သက်နေတတ်ပြန်ပါသည်။ အကျိုးဆိုသည်မှာတော့ ထိုသို့မဟုတ်။ ဆရာဝန်တယောက်အဖို့ လူနာတဦးရဲ့ အကြိုက်ဆိုတာထက် လူနာ၏အကျိုးရှိရာရှိကြောင်းကိုသာ ပြောဆိုလုပ်ကိုင် ဆေးပေးရသလိုပင်ဖြစ်သည်။ ဆေးခါးကြီးလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်မည်။ သို့သော် အကျိုးရှိရာရှိကြောင်းဖြစ်ပါက တိုက်ကျွေးရမည်သာ။

အစိုးရတရပ်၊ ပါတီတခု၊ အဖွဲ့အစည်းတခုအနေဖြင့် လူထုအကြိုက်ကိုပြောဆို မဲဆွယ်လုပ်ကိုင်တတ်ကြသည့် သဘောရှိတတ်သည်။ ယနေ့အထိလည်း ထိုသဘောကို လုပ်ဆောင်နေကြသည်။ ထို့နည်းတူစွာပင် အစိုးရတရပ်၏သတင်းစာ၊ ပြန်ကြားရေး၊ ပါတီတခု၏ပြန်ကြာရေးတို့မှာများသောအားဖြင့် အကြိုက်ကိုသာလုပ်ဆောင်ရေးသား ပုံဖော်တတ်သည်။

ထို့ကြောင့်ပင် တခါတရံတွင် လူထုကိုမျှော်လင့်ချက်အမှားများ ပေးမိတတ်သည်။ ထိုအရာကို သတင်းမီဒီယာသမားများက ပြင်ဆင်တည့်မတ်ပေးရသည်။ အစိုးရတရပ်ကို ထိန်းကျောင်းပေးရပြီး လူထုကိုလည်း လမ်းမှားမရောက်အောင် လမ်းညွှန်ပြသပေးရန်လိုသည်။ လွတ်လပ်သော သတင်းမီဒီယာများအဖို့ ဝါဒဖြန့်စာစဉ်၊ ပြန်ကြားရေးတို့၏သဘောနှင့်ဆန့်ကျင်နေပြီး ထိုထက်အဆင့်ပေါင်းများစွာမြင့်သော သတင်းမီဒီယာ၏အခန်းကဏ္ဍကိုဖော်ဆောင် ရမည်ဖြစ်သည်။ လူထုအကြိုက်ကိုလိုက်ရသည်မဟုတ်ဘဲ။ လူထုအကျိုးရှိရာရှိကြောင်းကိုသာ ဖော်ထုတ်ရေးသားတင်ဆက်ရသည်။

ထိုသဘောကို လူထုသတင်းစာနှင့်ဂျာနယ်ကျော် တို့တွင်တွေ့ရမည်ဖြစ်ပြီး လူထုအကျိုးရှိရာရှိကြောင်းကို ရေးသားသည့်အတွက် အမုန်းခံရသည်များ တိုက်ခိုက်ခံရသည်များနှင့် ပိတ်ပင်ခံရမှုများရှိခဲ့သော်လည်း လူထုအကျိုးကိုသာ မျှော်ရည်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့်အတွက် ယနေ့အချိန်ထိ သတင်းစာသမိုင်းတွင် မှတ်ကျောက်တင်နိုင်နေခြင်းဖြစ်သည်။

သတင်းမီဒီယာ၏မူလအလုပ်မှာ မတရားမှုတို့ကိုဖော်ထုတ်တိုက်ဖျက်ရခြင်းဖြစ်ပြီး လူတစုကောင်းကျိုးအတွက် လူအများကိုအမှောင်ချထားခြင်း၊ ဖုံးကွယ်ထားခြင်းများကို ဖော်ထုတ်ရေးသား တင်ဆက်ရခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုသည် မတရားမှုဖြစ်သည်ဆိုတာပေါ်လွင်နေပေသည်။ ထိုအရာကိုစိုက်လိုက်မတ်တပ်ရေးသားဖော်ထုတ်ရန် လိုပေသည်။

သို့သော်လည်း အခါခပ်သိမ်းလူထုအကြိုက်နှင့် အစိုးရတရပ်၊ ပါတီတရပ်၊ အဖွဲ့အစည်းတခုအကြိုက်လိုက်ရေးသားခြင်းကို ရှောင်ကျဉ်ကာ မျှော်လင့်ချက်အမှားများပေးခြင်းနှင့် ဖုံးကွယ်ရေးသားခြင်းများသည် နောက်လူထုရေရှည်အကျိုးထိခိုက်လာမည်ဖြစ်သည်။ ထိုအရာသည် ခဏပန်းတွင်ကောင်းသယောင်အဆင်ပြေနေသယောင်ထင်ရသော်လည်း ခေတ်တခု သမိုင်းတခု အချိန်တခုပြောင်းလဲသွားသောအခါ ထင်ထင်ရှားရှားပေါ်လွင်လာမည်ဖြစ်သည်။

မြေလတ်အသံသတင်းဌာနအနေဖြင့်လည်း လူထုအကြိုက်ဆိုခြင်းထက် လူထုအကျိုးရှိရာရှိကြောင်းကိုသာ စိုက်လိုက်မတ်တပ်ဆက်လက်ဖော်ထုတ် သတင်းရေးသားတင်ဆက်ခြင်းဖြင့်သာ ရပ်တည်နေမည်ဖြစ်ပါကြောင်း နှစ်သစ်ဆုမွန်ကတိစကားပါးရင်း အမျိုးမျိုးသောအာဏာရှင်များလက်မှ အမြန်ဆုံးလွတ်မြောက်နိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။